Gębolud

Oto czarownik. Teoretycznie straszny i zły – jak rodzinna tradycja nakazuje. Mieszka w ponurym, starym domu i próbuje sporządzać obrzydliwe mikstury, ale nie bardzo mu to wychodzi. W duszy gra mu bowiem coś zupełnie innego – Gębolud marzy o tym, by być ogrodnikiem, hodować róże i robić z nich konfitury.

Ale nie jest łatwo tak po prostu pójść za głosem serca. Są przecież zobowiązania, oczekiwania innych, normy, których należy przestrzegać, no i zachowania, co do których wiadomo, że „tak wypada”, a „tak nie wypada”. Mądry Gębolud ma niestety pełną tego świadomość. Każdego dnia, gdy staje przed lustrem, myśli o tym, co naprawdę chciałby robić, a co robić musi, i ten dysonans doskwiera mu tak straszliwie, że koniec końców nie robi NIC! Ogród zarasta chwastami, a dom starymi gratami.

Kto wie… może brudny i smutny Gębolud zgubiłby się doszczętnie w tym zewnętrznym i wewnętrznym bałaganie, gdyby nie czarownica Hortensja – mieszkająca tuż obok, w schludnym, pachnącym kwiatami domku. Sfrustrowany bałaganem Gębolud pożycza od niej miotłę, by wreszcie trochę posprzątać. Nawet nie przypuszcza, jak cenny podarunek otrzyma wraz z zaczarowaną miotłą od dobrej czarownicy! Wkrótce w jego życiu pojawi się osóbka, której obecność sprawi, że Gębolud wreszcie odważy się pokazać światu swoje prawdziwe oblicze „miłego pana, który lubi dzieci i zwierzęta”. I róże.

Sympatyczną postać dobrego czarownika, który próbuje być zły, wymyśliły dzieci autorki. W jednym z wywiadów Roksana Jędrzejewska-Wróbel stwierdziła, że „dzieci są bardzo wyczulone na fałsz (…), oczekują historii prawdziwych, wiarygodnych”.  I taka jest właśnie historia Gęboluda. Pierwszy raz przeczytałam ją siedem lat temu, kiedy to ukazało się drugie wydanie (pierwotnie książka na rynku pojawiła się w 2004 roku). Moja czteroletnia wówczas córka z miejsca polubiła bohatera-wrażliwca i z zapałem kibicowała mu na drodze do realizacji marzeń. Od niedawna natomiast książka ma nowego czytelnika w osobie mojego syna. Miał okazję poznać Gęboluda w nowej, pięknej szacie graficznej, bo wydawnictwo Bajka opublikowało właśnie trzecie wydanie książki.  

Ilustracje do tej edycji wykonała tak jak poprzednio Agnieszka Żelewska, jednak odmienną techniką. Tym razem wzrok przyciągają pełne uroku wycinanki, które czynią błękitny domek czarownicy Hortensji jeszcze śliczniejszym, a wnętrza domostwa Gęboluda namacalnie wręcz zagraconymi, pełnymi pajęczyn, podartych papierzysk i starych puszek. Wyraźniej zaznacza się kontrast pomiędzy kolorowym, słonecznym światem na zewnątrz a posępną, mroczną i brudną przestrzenią życiową Gęboluda. Tekst pozostał w zasadzie ten sam, z drobnymi zmianami, które przestudiowałam z ciekawością. Obrazują one bowiem zmiany zachodzące w naszych czytelniczych przyzwyczajeniach i są ukłonem w stronę współczesnego pokolenia kilkulatków: zdania wielokrotnie złożone podzielono na pojedyncze, doprecyzowano niektóre sformułowania. Pojawiły się też dopowiedzenia, jak na przykład to, ułatwiające młodemu odbiorcy zrozumienie przyczyn nieszczerego zachowania Gęboluda, udającego, że nie lubi Hortensji: „To mogłoby zniszczyć jego wizerunek. Źli czarownicy nikogo nie lubią!”.

Ta scena jest kluczowa dla bardzo ważnego przesłania książki: Nie bój się być sobą. Zobacz, jakie to niezręczne i dziwne, kiedy udajesz kogoś innego i na siłę starasz się być inny, niż jesteś.
To trudne zadanie, bo dzieci coraz wcześniej słyszą, że powinny być takie nie inne, widzą, jak precyzyjnie zarządza się ich czasem wolnym, jak skrupulatnie planuje się ich przyszłość. W (nieco) późniejszym wieku dochodzi presja rówieśnicza.  Jeśli więc marzenia idą na przekór tym planom, to wielką sztuką jest wypowiedzieć  je na głos. A potem pójść pod prąd, wydobyć siebie z szufladki, do której zostało się wrzuconym. Niełatwo dokonać tego samodzielnie – potrzebni są inni, którzy wspomogą, dodadzą otuchy. I o tym także jest ta książka – o przyjaźni, bezinteresownych gestach życzliwości i odkrywaniu, jak ważna w życiu jest bliskość drugiego człowieka.

Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Gębolud, il. Agnieszka Żelewska, wyd. Bajka 2017
Wiek: 4+